آیا ترومای جمعی باعث فرسودگی و ناکارآمدی میشود؟ در این مقاله از جسم و جان درباره آن بیشتر صحبت خواهیم کرد.
بر اساس تحقیقات اندیشمندان و پژوهشگران بزرگ، امروزه می دانیم پیوند هیجانی یا دلبستگی بین نوزاد (پیش و پس از تولد) و مراقبانش، تاثیر قابل ملاحظهای بر ساختار و کارکرد مغز کودک و همچنین کارکرد شخصیاش در رابطه با خود و دیگران دارد.
درباره ترومای جمعی بیشتر بدانید
یک دلبستگی ایمن و باثبات، پایه و مبنایی را برای طی کردن مراحل رشدی شکل میدهد. بنابراین یک دلبستگی ایمن و با ثبات، تاثیر مثبتی بر ساختار و کارکرد مغز دارد و در نتیجه، الزامات اساسی زیر را برای رشد فردی پایه ریزی می کند:
۱) درک همراه با عشق و مراقبت، نسبت به امیال، احساسات، ارزش ها، هنجارها، نظرات و رفتار خود و دیگران
۲) کاوش در جهان پیرامون، به شیوه ای سازنده
۳) ایجاد روابط بین فردی مهم و معنادار
۴) برخورد سازنده با اتفاقات دردناک و آسیب زای ناشی از روابط بین فردی مختلف
از طرفی، یک دلبستگی ناایمن، بیثبات یا آشفته که میتواند ناشی از بدرفتاری فیزیکی یا هیجانی، بی توجهی یا در دسترس نبودن عاطفی مراقبتگر اولیه باشد تاثیرات منفی بر ساختار و کارکرد مغز دارد و شرایط اساسی ابتلا به اختلالات رشد فردی و اختلالات روان رنجورانه را فراهم می کند.
علائم بیمارگون ترومای دلبستگی، در صورت عدم درمان با گذر زمان بدتر و پیچیدهتر میشوند. در نتیجه، برقراری ارتباط میان رفتارهای کنونی و منشا آسیبی این مشکلات نیز دشوارتر می گردد. احساسات و رفتارهای مرتبط با تجربیات آسیبزای دلبستگی در گذشته با تجربیات آسیبزای دلبستگی در زمان حال تقویت شده و علائم و رفتارهای مقابله ای ناسازگار تشدید می شوند.
ما انسانها می توانیم مدارا کنیم و عشق بورزیم. همچنین میتوانیم تحقیر و بی توجهی کنیم، نادیده بگیریم، نفرت بورزیم، نابود کنیم و حتی بکشیم. در سراسر تاریخ و در تمام فرهنگ ها خشونت مشهود است.
امروزه به لطف فناوری، جهان کوچکتر شده و همه ما از طریق رسانهها، تلویزیون و… وحشت ناشی از خشونت را تجربه کرده و یا شاهد آن بودهایم و علیرغم میل باطنیمان هرگز نمیتوانیم از خشونتی که ما را احاطه کرده و بخشی از آن هستیم رهایی یابیم.
متاسفانه واقعیت تاریخیمان و واقعیت زمان حاضر به ما میآموزد که خشونت ناشی از جنگها، تنشها و همچنین مواجهه با اتفاقات آسیبزای روزمره چیزی نیست که برای انسانها مفید باشد.
همان طور که رابطه دلبستگی کودک با والدین مهم است، رابطه مردم و مراجع قدرت هم میتواند در قالب رابطه دلبستگی ایمن یا ناایمن تلقی شود. زمانیکه ارتباط این دو باهم خوب است احساسات وطن پرستی و عشق به وطن و متعاقبا احساس امنیت و اعتماد و امیدواری بیشتر خواهد بود.
از سویی دیگر در وضعیت تنش و ناامنی این رابطهی دلبستگی میتواند آسیب ببیند و منجر به شکلگیری نامنی و خشم و خشونت و ناامیدی گردد. بنابراین آنچه حائز اهمیت است، حفظ و مراقبت از رابطه دلبستگی بین مادر و کودک و در مقیاسی بزرگتر ملت و مراجع قدرت است.
با وجود این، بیشتر مردم و همینطور تعداد زیادی از روان درمانگران ممکن است پیچیدگی و تاثیر آسیبزای خشونت را دست کم گرفته یا شیوع خشونت جسمی و هیجانی را کمتر از میزان واقعی آن برآورد کنند. خشونت هیجانی ممکن است به شکل تحقیر، بیارزش سازی، ارعاب، بیتوجهی، نادیده انگاری، تهدید به رها کردن یا آسیب جسمی، باجگیری و غیره رخ دهد.
و در این وضعیت ناامنی، افراد دچار تروما میشوند؛
کلمهی trauma در فارسی بسیار جا افتاده است. تروما ریشهی یونانی دارد و به معنای زخم و جراحت است. در روانشناسی به تاثیر منفی و بدی که یک واقعه در یک فرد بهجای میگذارد اشاره دارد. به طور خلاصه تروما رویدادی به شدت استرس آمیز و زمینگیر کننده است. تروما زندگی فرد با افراد را به خطر میاندازد و غیر منتظره است. تروما باعث ایجاد ترس، درماندگی و ناامیدی و وحشت میشود. بر اساس آسیب شناسی روانی DSM-5 تاثیرات تروما اغلب به این صورت در افراد نمایان میشود:
– [ ] آثار روانی:
فرد تمرکز حواس ندارد
نمیتواند به آسانی تصمیم بگیرد
سردرگم است
احساس میکند حس زمان و مکان را از دست داده است
– [ ] آثار هیجانی:
اضطراب
ترس، وحشت
خشم و تحریک پذیری
اندوه
بی حسی
بیگانگی
احساس آسیب پذیر بودن
– [ ] آثار جسمی
خستگی شدید
بیخوابی
انواع سردرد
حالت تهوع و مشکلات گوارشی
تپش قلب سریع
از دست دادن علاقه به فعالیتهای روزمره
لذت نبردن و احساس پوچی
– [ ] آثار رابطهای
خصومت با دیگران
دوریجویی
عملکرد ضعیف شغلی و تحصیلی
تمایل به خانه نشینی
انزوا
بدبینی
این آثار میتوانند بسیار قوی باشند و چندین روز ادامه یابند . در شرایط ترومای جمعی اغلب افراد این واکنشها را تجربه میکنند. و در این وضعیت تاثیر آسیبهای روانی-اجتماعی ناشی از تروما نیز مخربتر خواهند بود.
اگر این روزها علایمی شبیه به موارد بالا را دارید، بدانید که اینها صرفا واکنشهای طبیعی شما به شرایط موجود است. و در صورت شرایط وخیمتر میتوانید از یک متخصص حوزهی سلامت کمک بگیرید.
نویسنده: سعید اصلانی
مشاهده رزومه
• رواندرمانگر رسمی ISTDP از انجمن IEDTA
• عضو نظام روانشناسی ۳۲۲۶۶
ما در گروه رواندرمانی جسمو جان، بر اساس اطلاعاتی که در فرایند جلسات درمانی از مراجعانی که مهاجرت کردهاند داشتهایم، متوجه شدیم که چقدر همزبان بودن درمانگر میتونه برای این گروه از مراجعان، مفید باشه از طرفی اکثر مراجعان مهاجر رو گروهی تشکیل میدهند که یا دانشجو هستند و یا تازه شروع به کار کردند… و با توجه به شرایط توصیف شده و درک چالشهای شما عزیزان، ما در گروه روان درمانی جسم و جان، با تسهیل و تخفیف در پرداخت حق ویزیت و در دسترس بودن درمانگران متخصص فارسی زبان، در کنار شما خواهیم بود.